Tempo rondpompen van geld neemt af

De afgelopen 10 jaar stonden de geldkranen van centrale banken wagenwijd open. Maar langzamerhand komt hier een einde aan. De Federal Reserve System (Fed)  – het systeem van centrale banken in de VS –  neemt de eerste stappen. En vermindert het maandelijkse opkoopbedrag met 15 miljard. De verwachting is dat andere centrale banken snel zullen volgen.

Het oorspronkelijke opkoopprogramma van de centrale banken ontstond na de kredietcrisis. Dit monetaire beleid moest een economische neergang voorkomen. Maar na de kredietcrisis kwam er een nieuwe crisis: de pandemie. En de geldkranen werden opnieuw open gezet om ook deze crisis op te lossen. Het opkoopprogramma loopt hiermee al meer dan 10 jaar.

Waarom staan de geldkranen nog steeds open?

Het doel van het opkoopprogramma is om de economie te stimuleren. Centrale banken kopen schuldpapieren, zoals staatobligaties, op, om zo de economie te ondersteunen. Als gevolg hiervan is er ontzettend veel geld in de markt. Een klassiek voorbeeld van vraag en aanbod, dat ervoor zorgt dat de rente al lange tijd rond de 0% schommelt. Door het grote aanbod is er zoveel geld beschikbaar, dat geld lenen nagenoeg niks kost.

Maar door de overvloed aan geld blijven aandelenkoersen en huizenprijzen al jarenlang explosief stijgen. Veel van het beschikbare geld gaat rechtstreeks naar de beurs of de vastgoedmarkt.

Er is dan ook een steeds luider tegengeluid. Maar waarom stoppen de centrale banken niet met het rondpompen van geld om de rente te laten stijgen? Dat komt omdat het afbouwen van het stimuleringsprogramma voor nieuwe spanningen zou kunnen zorgen. Aldus de ECB. De ECB is bang dat als de centrale bank stopt met het opkopen van de staatsobligaties in zuidelijke eurolanden, dit een groot effect in de eurozone teweeg brengt. President Christine Lagarde is dan ook erg terughoudend.

De Fed wacht niet langer

Toch is de Fed er klaar voor om het huidige opkoopprogramma terug te schroeven. Het bedrag dat in oktober aan staats-, bedrijfs- en hypotheekobligaties uit de markt werd genomen was 120 miljard dollar. Geleidelijk neemt dit bedrag af. In november zal dit 105 miljard dollar zijn. En in december en januari gaat het om respectievelijk 90 en 75 miljard dollar. Zo wordt de geldkraan van de centrale bank in de VS langzaam dichtgedraaid. Maar dit is geen startsein voor een officiële renteverhoging. Zo geeft de voorzitter van de Fed aan. De historisch lage rente blijft op het niveau van 0 to 0,25%. 

Angst voor een loonprijsspiraal

Het afbouwen van het opkoopprogramma is het zogenoemde taperen. Dit taperen was verwacht. En staat ook in de plannen van de ECB. Daarom was er geen grote schok op de beurs en bleef de dollar stabiel. Met het nieuwe stimuleringsniveau gaat de Fed er vanuit dat de economie gestaag blijft groeien en de werkloosheid geleidelijk verder daalt.

Maar andere centrale banken zijn wel wakker geschud. En zijn daarmee van plan om het voorbeeld van de Fed te volgen. De angst voor een loonprijsspiraal speelt hierbij ook een rol. Door de hoge inflatie is de kans aanwezig dat werknemers hiervoor compensatie willen. En deze compensatie betekent een loonsverhoging. Wat vervolgens zou kunnen uitmonden in de beruchte loonprijsspiraal.

Zo hebben de centrale banken van Australië en Canada al bekendgemaakt dat zij het monetaire beleid gaan verkrappen. Wanneer zullen de andere centrale banken volgen?

Saskia Oegema

Saskia Oegema is werkzaam als financieel tekstschrijver. Zij onderzoekt en schrijft voor verschillende websites in de financiële dienstverlening. Zowel haar Bachelor Bedrijfseconomie als haar Master in Economics – met als specialisatie Corporate Finance and Control – heeft ze behaald aan de Radboud Universiteit van Nijmegen.