Niet iedereen bouwt genoeg pensioen op. Een pensioenpot opbouwen kan door te beleggen. Dat levert mogelijk een hoger rendement op, maar heeft ook risico’s. Hoe werkt pensioen beleggen? En wat zijn de mogelijkheden? Dat en meer staat op deze pagina. Direct een pensioen beleggingsrekening openen? Vergeet niet om te vergelijken!
Pensioen beleggen is (index)beleggen voor het pensioen met fiscale voordelen én voorwaarden. Pensioen opbouwen is voor de lange termijn. Het geld is nu nog niet nodig, maar pas als iemand met pensioen gaat. Daarom staat het geld op een pensioen beleggingsrekening een bepaalde tijd vast. Het geld is niet vrij opneembaar. Beleggen voor het pensioen op een gewone beleggingsrekening? Dat kan ook. Het geld staat dan niet vast, maar profiteren van belastingvoordelen kan ook niet.
Beleggen voor een aanvullend pensioen kan met belastingvoordeel. Maar dit kan alleen met een speciaal pensioenproduct, zoals:
Wie spaart via zo’n pensioenproduct, mag de inleg aftrekken van de inkomstenbelasting. Zo krijgt hij een deel van de inleg terug. Ook telt het geld op een pensioenproduct niet mee voor de vermogensrendementsheffing in box 3. Op de afgesproken einddatum wordt het geld (periodiek) uitgekeerd. Over deze uitkering moet wel inkomstenbelasting betaald worden.
Iedereen die in Nederland woont en werkt krijgt een AOW-uitkering van de overheid. In 2023 is dit voor een alleenstaande netto € 1.353,11 per maand. Partners krijgen elk maandelijks € 920,98 netto. Dit heet de eerste pijler van het pensioenstelsel. De tweede pijler is het aanvullend pensioen van een werkgever. Via een pensioenregeling bouwen werknemers in de meeste gevallen pensioen op. Zelf pensioen opbouwen valt in de derde pijler. Bijvoorbeeld door te sparen of beleggen.
Wie in loondienst werkt, bouwt meestal automatisch een aanvullend pensioen op. Maar een goede pensioenregeling is geen garantie. Zelfstandig ondernemers bouwen geen pensioen op via een werkgever. Zij regelen hun pensioen zelf.
Iedereen die geen of te weinig pensioen opbouwt, heeft een pensioentekort. Dit tekort kan aangevuld worden door zelf te sparen of beleggen. Wie spaart of belegt voor een aanvullend pensioen, heeft – onder bepaalde voorwaarden – recht op fiscale voordelen.
Beleggen voor het pensioen kan op verschillende manieren. Op een gewone beleggingsrekening bijvoorbeeld. Of via een speciaal pensioenproduct. Ook is er de keus uit zelf beleggen of laten beleggen. Wie zelf belegt op een gewone beleggingsrekening, bepaalt zijn eigen strategie en hoeft zich niet aan fiscale regels te houden. Daarentegen kan hij niet profiteren van belastingvoordelen.
Niet iedereen heeft veel kennis en ervaring met beleggen. Beheerd pensioen beleggen kan in dat geval een optie zijn. De beheerder neemt alle beslissingen. Bijvoorbeeld het kiezen van het beleggingsfonds en het spreiden van het risico. Een beheerd pensioenproduct is een geblokkeerde beleggingsrekening of lijfrenterekening. Er wordt elke maand of elk jaar een X bedrag ingelegd. En dit wordt belegd in bijvoorbeeld een goed gespreid fonds.
Hoeveel er elk jaar met belastingvoordeel ingelegd mag worden, hangt af van de jaarruimte en reserveringsruimte.
Wie geen of te weinig pensioen opbouwt en belegt via een pensioenproduct, mag de inleg aftrekken voor de inkomstenbelasting. Hierdoor hoeft men onder aan de streep minder belasting te betalen.
Of en hoeveel iemand mag aftrekken, hangt af van het inkomen en hoeveel pensioen iemand het jaar ervoor heeft opgebouwd. De jaarruimte is het verschil tussen hoeveel pensioen iemand in één jaar al heeft opgebouwd en hoeveel hij jaarlijks mag opbouwen. Wie in voorgaande jaren te weinig pensioen opbouwde, mag meer aftrekken. Dit heet de reserveringsruimte.
De inleg voor pensioen beleggen mag men alleen aftrekken als het geld op een geblokkeerde rekening staat. Dit houdt in dat het geld niet vrij opneembaar is. Maar vrij komt in de vorm van uitkeringen na de pensioenleeftijd.
Het geld op een pensioen beleggingsrekening (of lijfrenterekening) staat vast en mag alleen voor het pensioen gebruikt worden. Op de AOW-leeftijd gaat iemand officieel met pensioen. Vanaf dat moment mag hij het geld laten uitkeren. Maar dat hoeft niet. Wie wil doorgaan met beleggen, mag dit tot 5 jaar na de pensioendatum doen.
Met het geld op de pensioenrekening wordt na de einddatum een lijfrente gekocht. Zo’n lijfrente bepaalt hoeveel er elke maand uit het opgebouwde vermogen wordt uitgekeerd. Het totale bedrag wordt bijvoorbeeld in 5, 10 of 20 jaar uitgekeerd. Het geld in één keer laten uitkeren is vaak niet mogelijk. Iedereen is vrij om zelf een lijfrente aan te kopen. Dat hoeft dus niet bij dezelfde partij als de pensioenrekening. Vergelijken helpt bij het maken van de juiste keus.
Na het aankopen van de lijfrente, wordt het belegde vermogen in uitkeringen uitbetaald. Bijvoorbeeld elke maand € 400. Deze uitkeringen ziet de Belastingdienst als inkomen. Daar rekenen zij dus inkomstenbelasting in box 1 over. Wie zijn AOW-leeftijd heeft bereikt, betaalt meestal wel een lager belastingtarief.
Kortom:
Een gewone beleggingsrekening is niet hetzelfde als een pensioen beleggingsrekening. De pensioenrekening is uitsluitend bedoeld om te beleggen voor het pensioen. De belangrijkste verschillen staan in onderstaande tabel:
Gewone beleggingsrekening | Pensioenrekening |
Inleg is niet fiscaal aftrekbaar | Inleg is fiscaal aftrekbaar |
Het geld is altijd beschikbaar | Het geld staat vast en is niet vrij opneembaar |
Wel vermogensbelasting | Geen vermogensbelasting |
Geen specifiek doel voor het bedrag, aanvulling op pensioen mag, maar hoeft niet | Bedrag wordt na de einddatum periodiek uitgekeerd als pensioen |
Uitkeringen worden niet belast | Over de uitkeringen rekent de Belastingdienst inkomstenbelasting |
Zelf bepalen hoeveel en wanneer inleggen | Onbeperkt inleggen mag niet, de inleg is tot een bepaald bedrag fiscaal aftrekbaar |
Wie wil beleggen voor zijn pensioen, kiest zelf een beleggingsrekening. Er is veel keus. Wat de beste is, is lastig te zeggen. Dat is voor iedereen anders. Het is belangrijk dat het pensioenproduct past bij de persoonlijke wensen en behoeften. Een adviseur kan hier eventueel bij helpen.
Pensioen beleggen kan bij veel partijen. Het is van belang erop te letten of de beleggingsrekening een speciaal pensioenproduct is of dat het een gewone beleggingsrekening is. Dit verschil is essentieel voor het wel of niet krijgen van belastingvoordeel. De inleg is alleen aftrekbaar als dit specifiek bij het product wordt genoemd. Zelf beleggen voor het pensioen op een niet geblokkeerde rekening is niet aftrekbaar.
Pensioen beleggen kan een mooi rendement opleveren. Maar dat is niet gegarandeerd. Ook spelen een aantal factoren mee. Zoals hoeveel tijd er is om te beleggen, het ingelegde vermogen en de risico spreiding. Wie belegt voor zijn pensioen, begint meestal vroeg en heeft daardoor langer de tijd. Vaak wordt er in het begin meer risico genomen en wordt dit naarmate de pensioenleeftijd dichterbij komt afgebouwd.
Beleggen kost geld. Voor elke koop en verkoop rekent de bank of broker bijvoorbeeld transactiekosten. Hoe meer transacties iemand doet, hoe hoger de kosten. En deze kosten drukken het uiteindelijke rendement. Beheerd beleggen kost ook geld. De fondsbeheerder rekent directe en indirecte kosten, zoals beheerkosten, servicekosten en fondskosten. Sommige kosten zijn al in de koers verwerkt.
De dienstverlening van aanbieders lijkt op elkaar. Maar de kosten zijn niet overal hetzelfde. Daarom is pensioen beleggen bij de ene partij goedkoper dan bij de ander. Een pensioenrekening vergelijken geeft inzicht in dit verschil. Kijk niet alleen naar de kosten. De voorwaarden zijn net zo belangrijk.
Beleggen voor het pensioen begint bij het kiezen van een pensioen beleggingsrekening. Zonder beleggingsrekening is beleggen niet mogelijk. Er is veel keus als het gaat om beleggen. Zo zijn er partijen die een speciaal pensioenproduct aanbieden, waarbij de fiscale voordelen van toepassing zijn. Niet overal is het mogelijk om te beleggen voor het pensioen met belastingvoordelen. Beleggen gaat in dat geval via een gewone beleggingsrekening.
In onderstaande tabel staan een aantal populaire pensioenbeleggingsrekeningen mét fiscale voordelen. De tabel is bedoeld als voorbeeld en bevat niet alle aanbieders.
Afsluitkosten | Servicekosten | Beheerkosten | Fondskosten | Transactiekosten | |
DEGIRO Pensioenrekening | €0,00 (€150 exitkosten) | – | 0,20% | 0,40% | €0 (alleen als deze niet boven 0,20% uitkomen) |
Brand New Day Pensioenrekening-Beleggen | €45,00 | 0,44% | – | 0,15% – 0,26% | 0,50% stortingskosten |
Evi Pensioenbeleggen | €49,00 (+ €49,00 per jaar) | – | – | 0,64% – 0,69% | – |
Bright Pensioen | €50,00 (+ €210 per jaar) | – | – | 0,13% – 0,19% | 0,07% instapkosten + 0,05% uitstapkosten |
Rabo ToekomstBeleggen | €35,00 | 0,06% – 0,0025% (minimum €5,00 per kwartaal) | 0,10% of 0,09% | 0,15% | – |
Doelbeleggen.nl Pensioen | – | – | 0,75% | 0,21% | 0,10% |
Meesman Pensioenrekening | – | – | – | 0,25% – 0,50% | 0,25% |
Knab Pensioenbeleggen | €40,00 | – | 0,60% of 0,50% | 0,30% – 0,45% | 0,10% – 0,33% in- en uitstapkosten |
Zelfstandig ondernemers bouwen geen aanvullend pensioen op. Zij krijgen alleen een AOW-uitkering van de overheid. Maar ook sommige werknemers bouwen onvoldoende pensioen op. Bijvoorbeeld omdat ze een tijdje werkloos waren. Of geen pensioenregeling hebben. We spreken dan van een pensioentekort. Dit tekort kan iedereen zelf aanvullen door te sparen of te beleggen.
Sparen heeft minder risico’s. Het is een veilige keus, maar brengt ook weinig extra’s op. Door de lage spaarrente is het rendement op spaargeld laag. Soms is sparen zelf nadelig. Bijvoorbeeld door de hoge inflatie of het betalen van een negatieve spaarrente.
In dat geval kan men kiezen voor pensioen beleggen. Beleggen geeft meer kans op een hoger rendement, maar tegelijkertijd is er ook het risico op een waardedaling. Wie belegt voor zijn pensioen, heeft meestal veel tijd. Een beursdip kan bijvoorbeeld weer goedgemaakt worden. Daarom is het rendement op lange termijn bij beleggen meestal hoger dan bij sparen. Toch is er geen garantie op succes. Niemand weet hoe de beurs zicht ontwikkelt. Het rendement kan tegenvallen. Of (een deel van) de inleg gaat verloren. Dat is het risico van beleggen.
Een pensioenrekening openen kan tegenwoordig vrijwel overal online. Wel zijn er een aantal voorwaarden, zoals:
Pensioen beleggen betekent geld inleggen op een geblokkeerde rekening. Het geld staat dus vast en kan niet zomaar voor iets anders gebruikt worden. Wel zijn er een aantal uitzonderingen. Bijvoorbeeld als iemand langdurig arbeidsongeschikt raakt of komt te overlijden. In dat geval komt het pensioenkapitaal eerder vrij. Ook mag het pensioen – onder voorwaarden – eerder afgekocht worden. Maar dit gaat meestal wel samen met hoge kosten. De precieze voorwaarden staan op de website van de aanbieder. Lees altijd goed de kleine lettertjes door.
Beleggen heeft altijd risico’s. De vuistregel is: hoe hoger het rendement, hoe hoger het risico. Beurskoersen gaan op en neer. Dit houdt in dat de waarde van de beleggingen kan dalen en stijgen. Een waardedaling betekent een verlies. Een waardestijging zorgt voor winst, oftewel rendement.
Pensioen beleggen is voor de lange termijn. Koersen fluctueren. Soms gaan ze omhoog. Soms omlaag. Wie tijd genoeg heeft, kan een beursdip uitzitten. Daarnaast is het belangrijk om niet al het geld op één paard te wedden. Of met andere woorden: bij beleggen is spreiden belangrijk. Zo wordt het risico gespreid. Als de ene belegging in waarde daalt, kunnen andere beleggingen dit verlies opvangen. Dit kan bijvoorbeeld door te beleggen in (index)fondsen. Of door zelf te investeren in verschillende beleggingsproducten.
Ook is het handig om te kijken naar (automatische) risicoafbouw. Naarmate de einddatum in zicht komt, is er minder tijd om de beleggingen te laten staan. De beleggingstermijn wordt korter. Veel mensen nemen in het begin meer risico en bouwen dit risico af richting de pensioendatum. Dit heet risicoafbouw en verkleint de kans op een flinke waardedaling vlak voor het pensioen. Sommige banken en brokers doen dit automatisch. Bijvoorbeeld via een Life Cycle fonds.
Werken in loondienst biedt geen garantie op een goed pensioen. Zelfstandig ondernemers bouwen sowieso geen pensioen op via een werkgever. En wie (een tijdje) werkloos is (geweest), heeft mogelijk een pensioengat.
Het pensioeninkomen kan op verschillende manieren aangevuld worden:
Wie extra geld opzij wilt zetten voor het pensioen, kan hiervoor een gewone spaarrekening gebruiken. Het geld is vrij opneembaar en het risico dat het geld verloren gaat, is klein. Daarentegen is het rendement bij een lage spaarrente laag en moet er vanaf € 57.000 of € 114.000 vermogensbelasting betaald worden in 2023.
Pensioen beleggen kan op verschillende manieren. Bijvoorbeeld in aandelen, obligaties of in een beleggingsfonds. Banken en brokers bieden vaak een speciale pensioen beleggingsrekening aan. Beleggen kan op de lange termijn een hoger rendement dan sparen opleveren. Wel zijn er meer risico’s. Het rendement kan tegenvallen. Of (een deel van) de inleg gaat verloren. Beleggen via een pensioenrekening kan wel met fiscale voordelen. Onderaan de streep wordt er zo minder belasting betaald.
Een lijfrenteverzekering en een bankspaarrekening zijn beide een geblokkeerde spaarrekening. Hierop wordt periodiek of eenmalig geld gestort. Dit geld staat vast tot de AOW-leeftijd. Vanaf dat moment keert de bank of verzekeraar maandelijks een bedrag uit. Alleen over de uitkeringen rekent de Belastingdienst belasting. Bovendien is de premie soms aftrekbaar.
Wie belegt voor zijn pensioen via een pensioenproduct (geblokkeerde rekening) mag:
Elke maand of elk jaar legt iemand een X bedrag in voor zijn pensioen. Deze inleg mag hij aftrekken in box 1. Hierdoor daalt zijn inkomen, waarover hij belasting moet betalen en valt de belasting onder aan de streep lager uit. Zo verdient hij een deel van de inleg weer terug. Zodra hij met pensioen gaat, wordt het kapitaal in periodieke bedragen uitgekeerd. Over deze uitkeringen betaalt hij wel inkomstenbelasting. De belasting over deze uitkeringen is doorgaans lager, waardoor er per saldo een belastingvoordeel ontstaat.
Beleggingen horen bij het vermogen en over vermogen rekent de Belastingdienst vermogensrendementsheffing. Maar wie belegt voor zijn pensioen via een speciaal pensioenproduct, hoeft tijdens de opbouwfase het kapitaal niet mee te tellen als vermogen. Over het belegde vermogen voor het pensioen – mits dit een geblokkeerde rekening is – hoeft dus geen vermogensbelasting betaald te worden.
Wat een goed bedrag is voor het pensioen, is voor iedereen anders. Het hangt af van de leef- en woonsituatie. Wel zijn er een aantal manieren om een goed bedrag te bepalen. Als eerste is dit het berekenen van de jaarruimte en reserveringsruimte. Dit is het maximumbedrag dat met fiscaal voordeel opgebouwd mag worden voor het pensioen. Als tweede is het handig om de verwachte uitgaven na het pensioen op een rij te zetten. Hoeveel is er per maand nodig? En wat is het tekort op jaarbasis? Via de Pensioenschijf-van-vijf van het Nibud is het mogelijk dit zelf uit te rekenen.
De fiscale oudedagsreserve (FOR) was een regeling voor zelfstandig ondernemers die op 1 januari 2023 is afgeschaft. Deze regeling gaf hen de mogelijkheid om een deel van de winst opzij te zetten voor het pensioen. Dit was niet hetzelfde als een lijfrente en de jaarruimte. De FOR was geld dat binnen de onderneming wordt gereserveerd. Zolang dit bedrag binnen de onderneming bleef, betaalde de ondernemer er geen belasting over. Zodra de ondernemer stopte met zijn onderneming – bijvoorbeeld omdat hij met pensioen gaat – kon hij deze reserve omzetten naar een lijfrente.
Beleggen voor het pensioen kan niet vroeg genoeg beginnen. Hoe langer de tijd, hoe meer rendement er opgebouwd kan worden. Toch is het belangrijk om eerst de financiële buffer op orde te hebben. Zo’n buffer vangt onverwachte tegenvallers op. Het geld op een pensioenrekening is geblokkeerd en kan dus niet zomaar voor iets anders gebruikt worden. Wie zeker weet de komende tijd regelmatig geld te kunnen missen, kan beginnen met pensioen beleggen.
Overstappen naar een andere aanbieder kan als beide partijen meedoen aan het Protocol Stroomlijning Kapitaaloverdrachten (PSK). De aanbieders regelen in dat geval de overstap volgens de regels van de Belastingdienst, waardoor fiscale voordelen behouden blijven. Het overdragen van pensioenkapitaal is meestal gratis. Maar niet altijd. Let goed op eventuele extra kosten.