Mag een bank een complotdenker de deur wijzen?
Iedereen mag in Nederland anders denken dan de gemiddelde Nederlander. En deze ideeën mogen ook verspreid worden. Mits in beperkte mate. Sommige banken hebben de rekening opgezegd van internetkanalen die complottheorieën verspreiden. Mag dat zomaar?
Uit een onderzoek van NRC blijkt dat acht internetkanalen te horen hebben gekregen dat ze hun rekening bij de bank verliezen of dat de rekening al geblokkeerd is. Volgens banken voorkomen ze hiermee het verspreiden van de mening van extremisten. Banken mogen hierin hun rol pakken, maar hoe ver kunnen ze gaan?
Heeft een bank het recht om een klant te weigeren?
Banken mogen geen beleid hanteren waaruit blijkt dat ze onderscheid maken in geloof, ras of andere eigenschappen van mensen of organisaties. Ze mogen wel klanten afwijzen of de relatie beëindigen als de klanten crimineel zijn of op een andere manier de samenleving schaden. Met een goede onderbouwing mogen banken dus klanten de deur wijzen. De afgewezen klanten moeten vervolgens elders zorgen dat ze een rekening krijgen. Klanten die zich bezighouden met complottheorieën hebben de aandacht van banken. Zij willen zich niet associëren met de betreffende gedachtegang.
Is hier sprake van censuur?
Van de banken Rabobank en Triodos is bekend dat ze klanten met complottheorieën in het verleden geweerd hebben. De geweigerde klanten geven aan dat er sprake is van censuur. Ze voelen zich benadeeld omdat ze anders denken dan de gemiddelde Nederlander. Ze hebben de bankrekeningen nodig om donaties te ontvangen, dus zonder een bankrekening hebben de organisaties een probleem die de voortgang kan bedreigen. Naast censuur wordt het ook discriminatie genoemd door Jaap Dieleman van Eyeopener.
Banken kunnen bedrijven ook weigeren vanuit eigen belang
Een bank mag bedrijven weigeren om redenen die ze zelf bedenken. Een wapenproducent kan een account aanvragen bij een bank. Als de branche waarin het betreffende bedrijf werkt de bank niet aan staat, is het weigeren mogelijk. Of een duurzame bank mag weigeren om zaken te doen met een oliemaatschappij. Banken kunnen namelijk worden afgerekend op hun beleid. Ze worden tegenwoordig beoordeeld om hun duurzame gedachte. Organisaties als Eerlijkegeldwijzer.nl en VBDO.nl maken inzichtelijk hoe duurzaam bedrijven investeren. Zaken doen met discutabele organisaties kan de reputatie van de banken schaden.
Er is een verschil tussen klanten weigeren en opzeggen
Aan de voordeur kunnen banken eenvoudig een klant weigeren, maar een samenwerking opzeggen kan alleen met een goed onderbouwde reden. Een relatie beëindigen omdat de klant een complotdenker is en deze ideeën verspreidt, is op zichzelf geen reden om een bankrekening dicht te gooien. In het uiterste geval kunnen de getroffen organisaties het aan de rechter voorleggen. De banken moeten een goed sluitend dossier hebben om de opzegging te rechtvaardigen. De organisatie moet een zware overtreding hebben begaan om de opzegging te rechtvaardigen.
Banken hebben hierin geen eenvoudige positie
Voor banken is hun reputatie belangrijk. Als ze worden gewezen op een klant die extreme ideeën verspreidt, zullen ze huiverig zijn alleen al ter bescherming van zichzelf. Aan de andere kant is het de taak van banken om extremisten die de samenleving in gevaar brengen te weren. Maar de bewijslast ligt bij de banken. ING is in maart dit jaar nog teruggefloten omdat ze volgens de rechter onterecht een bankrekening van een organisatie met complottheorieën opgezegd hebben.
Voor banken is het zaak om goed te toetsen welke organisaties ze als klant willen hebben. Zolang ze nog geen klant zijn, hebben de banken nog de volledige macht. Na het aangaan van een samenwerking is het weer beëindigen ervan lastiger.
Al 25 jaar is Juul Dijkhuis actief in de financiële dienstverlening. In eerste instantie in de advisering, maar nu zet hij zijn kennis om in woorden. Er wordt vaak ingewikkeld gedaan over geldzaken, maar met een goede uitleg is het echt niet zo lastig. Juul schrijft regelmatig interessante blogs voor de vergelijkingssite Bank.nl.
Geef een reactie