Eerste banken verhogen de rente

In juli 2022 gaat de Europese Centrale Bank (ECB) voor het eerst in meer dan 10 jaar de rente verhogen. Hiermee stijgt de nu nog negatieve depositorente van -0,5% naar -0,25% en de belangrijkste basisrente stijgt naar 0,25%. Ook de daarop volgende renteverhoging staat al gepland: in september 2022 gaat de rente verder omhoog met 0,5%. De ECB hoopt met deze renteverhogingen de hoge inflatie te beteugelen.

De eerste banken hebben al gereageerd op de renteverhoging van de ECB. Zo betalen spaarders met een spaarsaldo van €100.000 of meer bij Rabobank vanaf augustus 2022 een negatieve rente van -0,25% in plaats van -0,5%. Vanaf 1 oktober 2022 verhoogt ING de negatieve rente van -0,5% naar 0%. Met dit besluit is ING de eerste Nederlandse bank die de negatieve rente helemaal schrapt.

Waarom neemt de ECB dit besluit?

11 jaar lang heeft de ECB de rente niet verhoogd. Sterker nog, in deze periode is het rentepercentage steeds verder verlaagd. Waarom deze ommekeer? ECB-president zegt dat er in de afgelopen 6 maanden veel is veranderd in de wereld, waardoor ingrijpen nu noodzakelijk is. Hiermee doelt ze op de ongekend hoge inflatie. De ECB streeft naar een jaarlijkse inflatie van 2%. In mei 2022 steeg de inflatie in de eurozone naar een gemiddelde van 8,1%; ver boven het doel van de ECB.

Er is veel kritiek op het beleid van de ECB. Critici vinden dat de ECB te lang heeft gewacht en dat de renteverhoging al eerder had moeten plaatsvinden in navolging van andere centrale banken, zoals de Fed in de Verenigde Staten en de Britse centrale bank. Maar de ECB hield vast aan haar visie dat de hoge inflatie tijdelijk zou zijn.

Het effect van een renteverhoging

De ECB wil met de verhoging van de depositorente en de basisrente de hard opgelopen inflatie bestrijden. Daarnaast stopt de ECB per 1 juli 2022 met het lopende schulden-opkoopprogramma. Deze maatregelen maken een eind aan het tijdperk van extreem lage rente en gratis geld. Toch heeft dit niet direct een merkbaar effect op de maatschappij. Een iets hogere rente zorgt niet gelijk voor lagere prijzen van goederen en diensten, zoals boodschappen. Daar is meer tijd voor nodig.

Bovendien is de rente niet de enige factor die meespeelt in de stijging van prijzen. Er is veel meer gaande: disbalans in vraag en aanbod, schaarste van bepaalde grondstoffen, problemen in de wereldwijde logistiek en de oorlog in Oekraïne.

Het rentepercentage is wel een middel dat ingezet kan worden. Een langdurige hoge inflatie is schadelijk voor de economie. En veel huishoudens kunnen hierdoor in de financiële problemen komen. Door de rente te verhogen, wil de ECB hier iets aan doen. Wanneer banken hun rentepercentages verhogen, zoals de spaarrente, zullen meer mensen gaan sparen en minder uitgeven. Minder uitgeven betekent minder vraag naar goederen en diensten, is de gedachte. En dit moet leiden tot minder hard stijgende prijzen.

Banken betalen minder

De depositorente is de vergoeding die banken betalen (bij een negatieve rente) of krijgen (bij een positieve rente) wanneer zij geld stallen bij de ECB. Op dit moment is de depositorente -0,5%. Vanaf 1 juli 2022 verhoogt de ECB de rente naar -0,25%. Deze rente is belangrijk omdat dit percentage mede bepaalt welke tarieven de banken zelf hanteren. Zo leidde de negatieve rente van -0,5% tot een verlaging van de spaarrente tot nul of zelfs nog lager. Denk hierbij aan de negatieve spaarrente van -0,5% voor saldo’s vanaf €100.000.

Rabobank en ING zijn de eerste banken die hun rentetarieven hebben verhoogd. ING schrapt de negatieve rente helemaal. Rabobank is iets voorzichtiger, en verhoogt de negatieve rente voor grote spaarders van -0,5% naar -0,25%. Het is nu afwachten wat de andere banken gaan doen.

Saskia Oegema

Saskia Oegema is werkzaam als financieel tekstschrijver. Zij onderzoekt en schrijft voor verschillende websites in de financiële dienstverlening. Zowel haar Bachelor Bedrijfseconomie als haar Master in Economics – met als specialisatie Corporate Finance and Control – heeft ze behaald aan de Radboud Universiteit van Nijmegen.