WhatsApp-fraude: herkennen en voorkomen
WhatsApp is een gratis berichtenapp, waarmee gebruikers met elkaar kunnen chatten en (video)bellen. Met ruim twee miljard gebruikers is WhatsApp het meest gebruikte communicatiekanaal.
Al die gebruikers zijn voor oplichters potentiële slachtoffers. Helaas komt WhatsApp-fraude dan ook steeds vaker voor. Deze vorm van fraude zorgt voor veel schade en kan slachtoffers duizenden euro’s kosten.
Wat is WhatsApp-fraude?
WhatsApp-fraude houdt in dat oplichters via WhatsApp geld of persoonlijke gegevens proberen te stelen. In de meeste gevallen doet de oplichter zich voor als een goede bekende, zoals een vriend of familielid. In een WhatsApp-bericht vraagt ‘de bekende’ om geld.
De oplichter heeft een mooi verhaal of smoes om het slachtoffer te overtuigen dat er haast is en ‘de bekende’ hulp nodig heeft. ‘De bekende’ zit bijvoorbeeld in het buitenland en zijn of haar geld is gestolen. Of de telefoon van ‘de bekende’ is kapot en hij of zij kan daarom niet internetbankieren.
Werkt het slachtoffer hieraan mee? Dan volgt er vaak een tweede betaalverzoek. Zo kan de oplichter snel en veel geld afhandig maken, terwijl de echte bekende van niks weet.
WhatsApp-fraude heet ook wel hulpvraagfraude of vriend-in-noodfraude. WhatsApp wordt hier het meest voor gebruikt. Maar deze vorm van fraude vindt ook plaats op andere communicatiekanalen, zoals e-mail, sms, Snapchat en Telegram.
Hoe werkt WhatsApp-fraude?
Bij WhatsApp-fraude krijgt het slachtoffer een bericht via WhatsApp. In dit appje beweert de oplichter een bekende te zijn. Vaak wordt de zoon of dochter van het slachtoffer gebruikt. Oplichters kunnen een WhatsApp-account hacken. Of een vals account met een nieuw telefoonnummer gebruiken.
Ook kunnen oplichters de stem van de bekende nadoen. Dan nemen ze eerst contact op met de echte bekende en nemen ze zijn of haar stem op. De opgenomen stem wordt later gebruikt om het slachtoffer ervan te overtuigen dat hij of zij contact heeft met de echte bekende.
Fraude op WhatsApp: welke soorten zijn er?
De meest voorkomende vorm van WhatsApp-fraude is een oplichter die zich voordoet als bekende en om geld vraagt. Maar WhatsApp wordt voor meer soorten fraude gebruikt, zoals:
Fraude met verificatiecodes
Het slachtoffer ontvangt zomaar een verificatiecode voor zijn of haar WhatsApp-account. Daarna volgt een bericht van ‘een bekende’, die zegt dat dit een foutje was en de code voor hem of haar bedoeld was. Daarna wordt gevraagd of het slachtoffer de code wil doorsturen.
Maar deze bekende is een oplichter die met de verificatiecode wil inloggen op het WhatsApp-account van het slachtoffer. Zo kan hij het WhatsApp-account kapen.
WhatsApp Gold phishing scam
Het slachtoffer krijgt een appje waarin hij of zij wordt uitgenodigd voor WhatsApp Gold. Dit zou een exclusieve premiumversie van WhatsApp zijn met nieuwe en verbeterde functies.
Maar WhatsApp Gold bestaat niet. Klikt het slachtoffer op de link in het appje? Dan komt hij of zij op een valse website, en deze website is ontworpen om persoonlijke gegevens te stelen of om malware te downladen.
Technische ondersteuning voor WhatsApp
Een oplichter doet zich in een WhatsApp-bericht voor als technische ondersteuning en vraagt het slachtoffer om zijn of haar identiteit te bevestigen. Dit moet het slachtoffer doen via een verificatiecode.
Stuurt het slachtoffer de verificatiecode door? Dan krijgt de oplichter toegang tot het WhatsApp-account van het slachtoffer. Ook kan de oplichter vragen om andere gevoelige gegevens, zoals het nummer van een creditcard.
Een prijs of loterij gewonnen
Het slachtoffer krijgt een appje waarin staat dat hij of zij een prijs, cadeaubon, voucher of loterij heeft gewonnen. Meestal staat in het bericht een link, waarmee de prijs geclaimd kan worden.
Klikt het slachtoffer op de link? Dan komt hij of zij op een valse website, waar het slachtoffer wordt gevraagd om persoonlijke gegevens, zoals bankgegevens, in te vullen.
Geld geven aan een goed doel
Een oplichter doet zich in een WhatsApp-bericht voor als liefdadigheidsinstelling en probeert het slachtoffer te overtuigen om geld te doneren. Maar liefdadigheidsinstellingen gebruiken geen WhatsApp om donaties binnen te halen.
Datingfraude op WhatsApp
Een oplichter doet zich op een dating-app voor als iemand anders. Als het gesprek op gang komt, vraagt de oplichter om via WhatsApp verder te praten. Hij of zij probeert met berichtjes het vertrouwen van het slachtoffer te winnen. Na een tijdje zal de oplichter vragen om persoonlijke gegevens of geld.
Wat zijn kenmerken van WhatsApp-fraude?
WhatsApp-fraude kan men herkennen aan de volgende situaties:
- Een WhatsApp-bericht van een vreemd nummer.
- Een betaalverzoek via WhatsApp of een appje met een link of bijlage.
- Een ‘bekende’ appt vanaf een onbekend nummer (de profielfoto kan wel kloppen).
- Een zoon of dochter met een betalingsprobleem, die om hulp vraagt via WhatsApp.
- Een ‘bekende’ die zegt dat hij of zij een nieuw nummer heeft en vraagt om hem of haar te helpen.
- Een ‘bekende’ die om geld vraagt, bijvoorbeeld om een rekening voor te schieten. Meestal is er haast bij.
- De ‘bekende’ wil of kan niet op een andere manier communiceren, bijvoorbeeld omdat de telefoon kapot is.
- Als het slachtoffer het nieuwe, vreemde nummer belt, kan het zijn dat hij of zij wel de stem van de bekende hoort. Deze stem is eerder opgenomen of nagemaakt met AI.
WhatsApp-fraude: oplichting voorkomen
Oplichters gaan heel slim te werk om mensen op te lichten. Toch zijn er een aantal dingen die men zelf kan doen om WhatsApp-fraude te voorkomen:
- Stuur nooit geld naar een onbekende die hierom vraagt.
- Reageer niet op een WhatsApp-bericht van een vreemd nummer.
- Bekende in nood? Stel een paar controlevragen waarop oplichters het antwoord niet kunnen weten.
- Spreek als familie af alleen geld over te maken als er direct contact is geweest. Dus niet via WhatsApp.
- Spreek als gezin een codewoord af in geval van een noodgeval. Zo’n codewoord kennen de oplichters niet.
- Versterk de beveiliging van het WhatsApp-account, bijvoorbeeld met een passkey of verificatie in twee stappen.
- Speel mee met de oplichters en maak een screenshot van het rekeningnummer of betaallink. Ga hiermee naar de politie.
- Klik nooit zomaar op een link of bijlage in een WhatsApp-bericht of in een ander bericht, zoals in een e-mail, sms of sociale media.
- Beweert iemand een bekende te zijn? Neem direct contact op met diegene, bijvoorbeeld door te (video)bellen of even langs te gaan.
- Ga niet in op een betaalverzoek via WhatsApp. Oplichters doen er alles aan om de bekende zo goed mogelijk na te doen. Ze lezen zich bijvoorbeeld in op sociale media en kunnen zelfs bepaald taalgebruik en stemfragmenten imiteren.
Opgelicht op WhatsApp: wat nu?
Er is geen specifieke doelgroep van WhatsApp-fraude. Iedereen kan slachtoffer worden. Het gemiddelde slachtoffer van WhatsApp-fraude is 59 jaar en vaker een vrouw dan een man.
Toch geld overgemaakt naar een oplichter? Of er is een verdachte situatie op WhatsApp?
- Rapporteer de oplichter bij WhatsApp.
- Meld de WhatsApp-fraude bij de Fraudehelpdesk.
- Beveilig het WhatsApp-account meteen. Dit kan bijvoorbeeld met tweefactorauthenticatie (2FA) of passkeys.
- Is het WhatsApp-account gehackt? Hier staat informatie over het herstellen van een WhatsApp-account.
- Meld (een poging van) WhatsApp-fraude bij de politie en doe aangifte. Dat kan ook online. Verzamel zoveel mogelijk bewijs, zoals schermafbeeldingen van het WhatsApp-gesprek, rekeningnummers en betaallinkjes.
- Neem contact op met de bank en meld de oplichting. Slachtoffers hebben onder bepaalde voorwaarden recht op een schadevergoeding.
Let op! Soms doet dezelfde oplichter zich na de WhatsApp-fraude voor als bankmedewerker. Bijvoorbeeld om verdere schade te beperken. Dit zijn de kenmerken van bankhelpdeskfraude (spoofing).
Meer weten over?
