Bankrekeningfraude (geldezel): wat is dat?
Steeds meer mensen laten hun bankrekening bewust of onbewust misbruiken door criminelen. Dit heet bankrekeningfraude. Vooral jongeren, zoals scholieren en studenten, zijn hier gevoelig voor. Zij worden vaak als geldezel ingezet. Wat is bankrekeningfraude? En wat zijn geldezels?
Hoe werkt bankrekeningfraude?
Bankrekeningfraude is een vorm van witwassen. Criminelen gebruiken bankrekeningen van geldezels om (gestolen) geld door te sluizen. Dat werkt zo:
De geldezel ontvangt op zijn of haar bankrekening een bedrag aan crimineel geld. Dit bedrag maakt de geldezel vervolgens over naar een ander – meestal buitenlands – rekeningnummer. Of het geld wordt cash gepind. Zo krijgen de criminelen het geld in handen, terwijl ze zelf anoniem blijven.
De bankrekening van de geldezel is een soort tussenstation, waarop het criminele geld wordt witgewassen. In ruil krijgt de geldezel een financiële beloning. Meestal een percentage van het overgemaakte geld.
Wat is een geldezel?
Een geldezel is iemand die zijn of haar bankrekening uitleent aan criminelen. Dat kan bewust, maar ook onbewust. Andere namen zijn money mule of katvanger.
Criminelen ronselen geldezels met een mooi verhaal en een financiële beloning. De geldezel kan bijvoorbeeld in een paar uurtjes veel geld verdienen. Vooral jongeren worden benaderd om hun bankrekening beschikbaar te stellen.
Soms wordt iemand onbewust gebruikt als geldezel, bijvoorbeeld als de criminelen het rekeningnummer, de betaalpas of pincode hebben gestolen. Vervolgens kunnen ze de bankrekening gebruiken voor witwaspraktijken.
Is een geldezel strafbaar?
Geldezels zijn strafbaar. Ook als hij of zij werd gedwongen of zich niet bewust was van de bankrekeningfraude. Een geldezel werkt immers mee aan het witwassen van (crimineel) geld, en dat is een strafbaar feit.
De pakkans van geldezels is groot. De bankrekening staat op naam van de geldezel. Daarom komt de politie bij hem of haar uit. Als de criminelen spoorloos blijven, draait de geldezel op voor de gevolgen:
- Grote kans op een strafblad
- Er volgt een strafrechtelijk onderzoek
- De geldezel moet al het gestolen geld terugbetalen
- Het openen van een nieuwe bankrekening wordt lastig
- De geldezel kan geen VOG, studielening, hypotheek of bepaalde baan meer krijgen
Gegevens op een zwarte lijst
De bank kan de geldezel op een intern incidentenregister plaatsen. Dit is een soort ‘zwarte lijst’ en houdt in dat de geldezel acht jaar lang geen gebruik kan maken van de financiële diensten van de bank. Is de geldezel jonger dan 16 jaar? Dan is deze periode korter.
Daarnaast is er het externe verwijzingsregister. Dit is een zwarte lijst waarop ook andere banken kunnen kijken. Staan de gegevens van de geldezel in deze lijst? Dan kunnen alle banken de geldezel als klant weigeren. Bijvoorbeeld als hij of zij een bankrekening wil openen, een creditcard wil of een hypotheek aanvraagt.
Het is dan nog wel mogelijk om een basisbankrekening te openen.
Bankrekeningfraude herkennen: wat zijn de signalen?
Geldezels worden vooral online geronseld. Bijvoorbeeld via advertenties op sociale media (Instagram, Facebook en Snapchat), instant messaging (WhatsApp, Viber, Messenger en Telegram), online pop-upadvertenties, e-mail en valse vacatures.
In het bericht, de advertentie of vacature staat bijvoorbeeld:
- Een diploma of ervaring is niet nodig
- Men kan makkelijk en snel geld verdienen
- Een hoge beloning voor een paar uurtjes werk
- Slecht geschreven zinnen en grammaticafouten
- Al het contact in verband met het ‘werk’ is online
- Een buitenlandse bedrijf zoekt een plaatselijke tussenpersoon
- De bankrekening wordt gebruikt voor het verplaatsen van geld
- Het e-mailadres van de afzender is vaak niet hetzelfde als de naam van het bedrijf uit de advertentie of vacature
Criminelen ronselen geldezels ook via persoonlijk contact. Bijvoorbeeld op een feestje, op het schoolplein of op straat.
Mensen jonger dan 35 jaar, inclusief minderjarigen, nieuwkomers in een land, werklozen, studenten, scholieren en mensen die het financieel moeilijk hebben worden het vaakst benaderd.
Hoe kan men bankrekeningfraude voorkomen?
Een crimineel heeft gegevens van de betaalpas, het rekeningnummer of de pincode nodig om iemand als geldezel te kunnen gebruiken.
Geen geldezel worden?
- Open geen bankrekening op verzoek van een ander.
- Leen nooit een betaalpas, bankrekening of pincode uit.
- Betaalpas kwijt of gestolen? Blokkeer de pas direct via de app of internetbankieren. Of bel de bank.
- Trap niet in verhalen, advertenties of vacatures waarin een goed betaalde baan voor een paar uurtje werk wordt aangeboden.
- Deel geen gegevens, zoals een rekeningnummer of beveiligingscode, met iemand. Ook niet met een bekende, iemand van de politie of een bankmedewerker.
- Meld vreemde of verdachte transacties meteen bij de politie en de bank. Bijvoorbeeld als iemand of een organisatie vraagt om een bedrag door te boeken naar een andere rekening.
Toch gebruikt als geldezel, wat nu?
Criminelen hebben slimme trucs om geldezels te ronselen. Iets verdachts opgemerkt? Of vermoedens van een geldezel, bijvoorbeeld een kind? Stop gelijk met het overmaken van geld. Meld het bij de politie en bij de bank en blokkeer meteen de pinpas.
De politie bellen kan op 0900 – 8844 (bij spoed op 112). Anoniem melding maken kan via 0800 – 7000 of via meldmisdaadanoniem.nl.
Verzamel zoveel mogelijk bewijs van de fraude, zoals bankafschriften en communicatie met de dader. Bijvoorbeeld e-mails, advertenties of berichten op WhatsApp of sociale media.